گذشته چراغ راه آینده است

تاریخ ایران بویژه در تاریخ معاصر آن حاوی نقاط بسیار تاریک و مبهمی است، از آنجاییکه تاریخ را معمولا قوم پیروز می نویسد لذا تاریخ معاصر را، نه قوم شکست خورده تورکان، بلکه قوم بظاهر پیروز پهلویهای فارس نوشتند، بدین سبب علیرغم اکثریت داشتن تورکان در آن برهه، تاریخهای نوشته شده علیه آنها بوده است، این کتاب در تاریکترین دوران تاریخ نویسی ایران یعنی در دوره های پایانی شاه پهلوی نوشته شده است،
کتاب (گذشته چراغ راه آینده است) یکی از بهترین آثاری است که توسط گروه جامی، در مورد حوادث مختلف در فاصله بین جنگ جهانی اول تا بعد از جنگ جهانی دوم کتابت شده است، با معیار دادن تاریخ نزدیک ایران،حوادث از زمان انقلاب مشروطیت شروع می شود و حوادث تلخ سقوط ترکان قاجار و روی کار آمدن استعمارگران انگلیسی با نمایندگی رضاخان میرپنج به تفصیل قید می گردد و نهایتا دوران حاکمیت حکومت آذربایجان در زمان پیشه وری و نحوه سقوط او و حوادث ملی شدن نفت و به سقوط کشانده شدن این حکومت مردمی به رشته تحریر آمده است.
کسانی که بخواهند در تاریخ دوران معاصر تحقیق کنند با ارزش ترین اسناد تاریخی را می توانند در این کتاب بیابند، گویا در تهیه این کتاب محقق توانا و آگاه آذربایجان آقای فرزانه یکی از افراد گروه جامی بوده است در هر حال نام افراد این گروه هیچوقت بدلیل دوران خفقان و دیکتاتوری حکومت پهلوی بطور آشکار اعلام نگردید.
مطلب را با اولین جمله این کتاب با ارزش، پی می گیریم، تولستوی در نامه به کنگره صلح استکهلم چنین می نویسد: ما باید از آن چیزهایی سخن به میان آوریم که همه می دانند وکسی را یارای گفتار آن نیست.